"Vivaldi: Four Seasons - Winter"

Δευτέρα 9 Μαρτίου 2009

Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων


Ήταν μία ωραία πρωία όταν συζητούσαμε στο γραφείο, λέγαμε διάφορα εξυπνακίστικα, ατάκες και τα σχετικά. Ξεφούρνιζα ένα σωρό, περισσότερο χάρη αστεϊσμού, κανένα ίχνος επίδειξης ή εύκολου εντυπωσιασμού δεν υπήρχε. Και τότε η έμπειρη συνάδελφος μου ανέφερε για το μηχανισμό των Αντικυθήρων. Τώρα με έπιασε αδιάβαστο. Δεν το είχα ξανακούσει. Άρχισα να διαβάζω και να μαθαίνω. Και υποσχέθηκα πως θα γράψω κάτι για αυτόν.

Έχουν περάσει πάνω από εκατό χρόνια όταν ένας εκπληκτικός μηχανισμός βρέθηκε από Έλληνες σφουγγαράδες στο βυθό της θάλασσας στην περιοχή των Αντικυθήρων, ανάμεσα στα Κύθηρα και την Κρήτη. Όλη η διεθνής κοινότητα των ειδικών στα θέματα του αρχαίου κόσμου είχε μείνει άφωνη από το εύρημα. Ήταν μήπως ένας αστρολάβος; Μήπως ένα πλανητάριο ή αστρονομικό ρολόι; Ή κάτι άλλο; Για ολόκληρες δεκαετίες, οι επιστήμονες απέτυχαν να ρίξουν περισσότερο φως, και βασίστηκαν περισσότερο στην φαντασία τους παρά σε πραγματικά δεδομένα. Η έρευνα, ωστόσο, το δεύτερο μισό του προηγούμενου αιώνα έχει αρχίσει να αποκαλύπτει τα μυστικά αυτού του ευρήματος, που χρονολογείται από τον πρώτο αιώνα π.Χ. περίπου. Θεωρείται δε, σαν ο πιο εξεζητημένος μηχανισμός που γνωρίζουμε από τον αρχαίο κόσμο. Για την επόμενη χιλιετία σχεδόν, δύσκολα είχε βρει κανείς τέτοιο πολύπλοκο κατασκεύασμα.


Στις μέρες μας εκτιμάται ότι ο μηχανισμός των Αντικυθήρων λειτουργούσε αποκλειστικά για την μελέτη των αστρονομικών φαινομένων, κάτι σαν ένας πολύπλοκος μηχανικός “υπολογιστής” που ανιχνεύει τους κύκλους του ηλιακού συστήματος.

Ο μηχανισμός ανακτήθηκε από σφουγγαράδες στο ναυάγιο ενός φορτωτικού πλοίου έξω από το Ελληνικό νησί Αντικύθηρα το 1900 και φυλάσσεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Ελλάδας. Αποτελείται από τρία κύρια τμήματα και άλλα μικρότερα. Δεν ξέρουμε γιατί χρησιμοποιούνταν ακριβώς, μία παλαιότερη θεωρία έλεγε ότι ο μηχανισμός χρησίμευε στον υπολογισμό των κινήσεων των πλανητών, που ήξεραν οι Αρχαίοι Έλληνες. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν η Σελήνη, ο Ερμής, η Αφροδίτη, ο Άρης, ο Δίας και ο Κρόνος.

Ήταν ένας μπρούτζινος μηχανισμός, που η κατασκευή του χρονολογείται περίπου στο 80 π.Χ. Διάφορες έρευνες σχετικά, ίσως να τον καταδείξουν σαν τον αρχαιότερο υπολογιστή του κόσμου. Το κλειδί της υπόθεσης σύμφωνα με τις πηγές και βιβλιογραφίες, είναι η εύρεση και η ερμηνεία κρυμμένου ελληνικού κείμενου για το μηχανισμό. Σύμφωνα με τους ερευνητές «το κείμενο που πρόσφατα ανακαλύφθηκε φαίνεται να επικυρώνει την υπόθεση ότι ο μηχανισμός είχε χρησιμοποιηθεί για να ανιχνεύει τις πορείες των πλανητικών σωμάτων».

Μια μόνο πτυχή που ίσως και να θολώνει το τοπίο έχει να κάνει με το ότι αν ευσταθούν οι παραδοχές των ερευνητών για τη φύση του μηχανισμού, τότε ίσως να δημιουργηθούν υποθέσεις ότι είναι βασισμένος στο ηλιοκεντρικό σύστημα θέασης. Κάτι που ασφαλώς είναι αντίθετο στα πιστεύω και τις πεποιθήσεις των Αρχαίων εκείνα τα χρόνια. Τότε πώς δικαιολογούνταν η θέση του Αριστοτέλη, στην οπαία η πλειονότητα πίστευε, ότι το σύμπαν περιστρέφεται γύρω από τη γη;

Δεν ξέρω αν αυτό το εύρημα των Αντικυθήρων ήταν ο πρώτος υπολογιστής, πάντως εμένα μου φαντάζει για θαυμαστό μηχάνημα. Είναι και πολύ λίγος ο χρόνος και το υλικό που έχω κοιτάξει για αυτόν. Μου προξενεί εντύπωση όμως το πόση έρευνα έχει γίνει πάνω στο θέμα, πόσες προσπάθειες και μελέτες για την επεξήγηση και απάντηση σε μία ντουζίνα από ερωτήματα, όπως ο σκοπός και το είδος της λειτουργίας του πάνω από δύο χιλιετίες πριν.


Σχετικές αναφορές θα βρείτε στις παρακάτω συνδέσεις:

Μηχανισμός των Αντικυθήρων (Βικιπαίδεια)

The Antikythera Mechanism Research Project

Λύθηκε το μυστήριο του μηχανισμού των Αντικυθήρων;
.

12 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Αγαπητέ φίλε museum, το άρθρο σου είναι και το πρώτο ως συνήθως. Ξέρω για το μηχανισμό των Αντικυθήρων ο οποίος είναι κάτι το φανταστικό και έτη φωτός μπροστά από την εποχή του. Χάρη σε εσένα γνωστοποιείται αυτό το εξαιρετικό δημιούργημα σε περισσότερο κόσμο. Για να μαθαίνουν οι νεώτεροι.

panagiota είπε...

Εξαίρετο θέμα προς συζήτηση αγαπητέ Μ.
Για το "μηχανάκι" αυτό αναρωτήθηκα κι εγώ για την σημασία και την χρήση του στα 18 μου όταν διάβαζα τον Νταίνικεν,τον Αντριου Τόμας και τον Ερνεστ Φον Κουον. Εκει το είδα πρώτη φορά πριν 35 χρόνια.
Τώρα αναρωτιέμαι που πήγαινε και που βρέθηκε πριν ναυαγήσει μέσα σε ένα εμπορικό πλοίο που μετέφερε πιθάρια με κρασί και λάδι.
Μήπως λοιπόν οι θεοί ήταν εξωγήινοι?????

museum είπε...

@ Andreas

Αντρέα, μου μοιάζει πολύ πρώτος ο μηχανισμός, θέλω το συντομότερο να πάω στο Αρχαιολογικό μουσείο να τον δω από κοντά. Φαντάζει απίστευτο τι το χειροπιαστό μπορούσε να παράξει η σκέψη του ανθρώπου τόσο παλιά.

Καλό σου απόγευμα!

museum είπε...

@ panagiota

Μακάρι Παναγιώτα να γίνει κουβέντα και ανάλυση από πιο πολλούς εδώ, γιατί είναι πιο σημαντικό θέμα από άλλα υποτίθεται πιο δημοφιλή. Όπως έγραψα, σχετικά πρόσφατα μου κέντρισε το ενδιαφέρον ο μηχανισμός, ως εκ τούτου δεν γνωρίζω άλλες προεκτάσεις και παραφιλολογία που ίσως να αναπτύσσεται γύρω του.

Μου φαίνεται όμως πως η επιστήμη και η έρευνά του είναι σε καλό δρόμο. Καλό σου απόγευμα!

Ανώνυμος είπε...

pali triponto Museum !!!
Dekalepti fygi apo tin kathimerinotita to blog sou...

Ανώνυμος είπε...

o proigoumenos anonimos, xehasa na grapso to onoma mou !!!

museum είπε...

@ kentavreas

Έλα Κενταυρέα, μην τα παραλές. Πάντως αποδράσεις από τη ρουτίνα όλοι μας αναζητάμε.

Καλημέρα !!

Ανώνυμος είπε...

Δεν είναι η πρώτη φορά που η Γνώση των Αρχαίων λαών μάς αφήνει άφωνους.
Και σίγουρα δε θα είναι και η τελευταία!
Πολύ ενδιαφέρον θέμα :)

museum είπε...

@ Lilith

Οι Αρχαίοι είχαν τόση γνώση και όχι μόνο θεωρητική αλλά και την πρακτική της εφαρμογή άφθονη. Σαν να έμεινε στάσιμος ο κόσμος μετά από αυτούς, βλέπεις εύκολα κάτι καλύτερο;

Καλό μεσημέρι!

Ανώνυμος είπε...

Η Γνώση ήταν πάντα θέμα των λίγων...
Αλλά οι πολλοί, έχω την αίσθηση, ότι ποτέ δεν υπήρξαν χειρότερα από ότι είναι σήμερα!
Μπορεί και να κάνω λάθος...

museum είπε...

@ Lilith

Έχεις δίκιο σε αυτό, οι πολλοί έχουν αποχαυνωθεί κυρίως από τα μήντια και την πλύση εγκεφάλου. Και από την λογική του να περνάμε καλά.

Τώρα με το διαδίκτυο βλέπω λίγο φως σκέψης, αλλά και επειδή ίσως να έφτασε και ο κόμπος στο χτένι.

Ανώνυμος είπε...

Πολύ σωστό αυτό που λες... :)