"Vivaldi: Four Seasons - Winter"

Πέμπτη 31 Μαρτίου 2011

Περί πατριωτισμού

_
Παρακολουθούσαμε μια ταινία ντοκιμαντέρ τις προάλλες, ένα συγκινητικό φιλμ ομολογουμένως. “Once brothers” ο τίτλος του και μιλούσε για τον εμφύλιο πόλεμο της πρώην Γιουγκοσλαβίας παράλληλα με τη σχέση δύο διάσημων μπασκετμπολιστών: Ενός Σέρβου, του Βλάντε Ντίβατς και ενός Κροάτη, του Ντράζεν Πέτροβιτς. Οι σχέσεις τους ήταν αδερφικές - όπως τουλάχιστον αφηγούνταν ο Σέρβος άσσος - μέχρι τον Αύγουστο του 1990. Τότε που μετά την νίκη της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας στον τελικό του παγκοσμίου πρωταθλήματος της Αργεντινής, ένας Κροάτης φίλαθλος μπήκε στο γήπεδο να πανηγυρίσει κρατώντας μία σημαία της Κροατίας.

Ο Ντίβατς, όταν το αντιλήφθηκε, την άρπαξε αμέσως και αφού τη μάζεψε σαν πατσαβούρα, την πέταξε μακριά. Το γεγονός πήρε διαστάσεις στα μέσα της Κροατίας - που τότε δεν ήταν ακόμα ανεξάρτητη, και σήμανε το τέλος της φιλίας των δύο, όπως λεγόταν πιο πριν, φίλων. Ο Ντίβατς απορούσε: - Πώς μπορεί να έχει σχέση η πολιτική με τους ανθρώπους, δεν είχε να κάνει αυτό με τον φίλο μου. Ο Πέτροβιτς δεν ήρθε σε σύγκρουση μαζί του αλλά απομακρύνθηκε σιωπηρά, και, μέχρι το θάνάτο του σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα τον Ιούνιο του 1993, οι σχέσεις τους δεν ήταν ποτέ παραπάνω από τυπικές.



Προσωπικά πιστεύω ότι οι εκφράσεις του τύπου δεν έχει να κάνει η πολιτική με τους ανθρώπους και άλλα τέτοια γενικόλογα, είναι εργαλεία των ολοκληρωτικών καθεστώτων για να καταπνίγουν τον πατριωτισμό των λαών που έχουν καταπατηθεί ή μεταχειριστεί με τον χειρότερο τρόπο. Όχι ρε εσύ, δεν μπορεί να είναι όλοι φίλοι και να μην μετράνε σφαγές, τιμωρίες, καταπιέσεις και να αντιμετωπίζεται σαν γενικότητα ότι όλα τα κάνουν οι πολιτικοί. Και ιδίως όταν προσβάλλονται οι ιδέες, τα σύμβολα και η αξιοπρέπεια των λαών.

Επικροτώ την σιωπηρή, αξιοπρεπή στάση του Ντράζεν Πέτροβιτς. Απομακρύνθηκε, πάγωσε, έκανε αυτό που ένιωθε, σαν γνήσιος πατριώτης που σέβεται τον εαυτό του και τους γύρω του. Να ξεκαθαρίσω πως αυτή η άπόψη μου ασφαλώς και δεν έχει να κάνει με συμπάθεια ή αντιπάθεια σε κανέναν λαό ή εθνότητα.

Τι γίνεται στην Ελλάδα σήμερα από πλευράς πατριωτισμού; Μάλλον διακρίνεται περισσότερο μία τάση κολακείας σε κάποιους που τους έχουμε υποτίθεται ανάγκη με τους οποίους ποτέ μας δεν είμαστε φίλοι. Αποποιείται ο τίτλος της Μικρασιατικής καταστροφής σαν σφαγή, αποσιωπείται η αλήθεια του λαού (= μη λήθη, κάτι που κανείς δεν ξεχνά, το έχουμε ακούσει από ζωντανές διηγήσεις των παππούδων μας). Πάμε να κάνουμε Ευαγγέλιο εκπομπές των media για το 21 και μέχρι πολύ πρόσφατα θεωρούσαμε το Γερμανικό κράτος σαν φίλο μας. Αν υποθετικά δεν είμαστε ενωμένοι μαζί τους στην Ευρώπη, πόσο χειρότερα θα ήταν τα πράγματα;

Οι μεμονωμένοι άνθρωποι είναι ενδιαφέρουσες προσωπικότητες, μπορεί να βρίσκονται και στη Γερμανία και στη Τουρκία αλλά έως εδώ. Δυστυχώς για εμάς τους Έλληνες φαίνεται να μας ενώνει μόνο ένας κοινός γεωγραφικός προσδιορισμός. Όλα αρχίζουν και τελειώνουν στην έλλειψη του σεβασμού στους εαυτούς μας και στους Νόμους της χώρας, στην καχυποψία των πολλών, στην έλλειψη σεβασμού για τα πρόσωπα και θεσμούς της πατρίδας (καλούμε Κωστάκη ή Γιωργάκη τους πρωθυπουργούς της χώρας, περιγελούσαμε κάποτε τον Αρχιεπίσκοπο ή και αποκαλούμε την αστυνομία μπάτσους).



Η παρανομία μας βρίσκεται σε σημείο ρεκόρ παγκόσμια (φοροδιαφυγή, καθαριότητα, οδηγική συμπεριφορά, κανόνες της πόλης, κλεψιές, έλλειψη σεβασμού στον δίπλα για την δική μας ασυδοσία) μαζί με την περίπου ατιμωρησία που την συνοδεύει. Πώς να θυσιαστείς για την πατρίδα σου όταν δεν πράττεις τα βασικά και αυτονόητα;

Ο Σωκράτης θυσίασε την ζωή του για την πίστη του στους Νόμους έστω κι αν αυτοί ήταν άδικοι. Εμείς σήμερα θυμόμαστε τον Σωκράτη μόνο για τα υπόλοιπα και όχι για το μαρτυρικό του τέλος. Δεν ερμηνεύουμε σωστά τις πράξεις του, απλά τις αναφέρουνε για να διατρανώνουμε, υποτίθεται την ανώτερη καταγωγή μας. Για το αν έχει χώρο ο πατριωτισμός εδώ, ας βγάλει ο καθένας τα συμπεράσματά του.
_

Παρασκευή 11 Μαρτίου 2011

Συλλογισμοί

_
Επιφανειακές γνώσεις

Η πληθώρα της πληροφόρησης του διαδικτύου όπως μας λένε και οι ειδήμονες, μας έχει αλλάξει από το πώς να μαθαίνουμε να κατανοούμε κάτι στο πώς να το επιλέξουμε αυτό πριν προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε. Όσο σύνθετη είναι αυτή η πρόταση, τόσο πιο επιφανειακή είναι η γνώση που αποκτάμε. Πολύ απλά γιατί αναλώνουμε φαιά ουσία στο τί θα επιλέξουμε και με ποιά κριτήρια. Και όταν έρθει η ώρα να εμβαθύνουμε σε αυτό που επιλέξαμε, εις μάτην, μείνανε άδειοι από κριτική σκέψη και ικανότητα ανάλυσης.

Αν η γνώση ορίζεται σαν η διαδικασία μετατροπής της πληροφορίας σε κατανόηση αυτό συνεπάγεται ολοένα και περισσότερη επιφανειακή γνώση. Όπως άλλωστε επιφανειακοί είναι οι περισσότεροι από εμάς. Σε γνώσεις, συμπεριφορές, αισθήματα, ακόμα και στην ίδια μας τη μορφή. Μας ενδιαφέρει πρώτιστα ένα σώμα εξωτερικά όμορφο, ωραίο σε πρώτη θέα, αποτέλεσμα όμως της προσωρινής εντατικής προπόνησής μας, και όχι τόσο μία σωματική υπόσταση στέρεα και υγιής.



Επιρροές από τους άλλους


Είναι άξιο αναφοράς το πόσο επηρεαζόμαστε από το τί λένε οι άλλοι για εμάς. Πρόκειται για μία σχεδόν ολοκληρωτική αλλαγή σκέψης και διάθεσης, και όχι μόνο καταγραφή των άλλων απόψεων με πιθανές μικρές αλλαγές στους εαυτούς μας. Σαν ομάδα οι Έλληνες ας πούμε, κοιτάξτε πόσο επηρεαζόμαστε για την οικονομική κρίση από το τι λένε οι τρίτοι για μας: Χρεοκοπούμε, έχουμε μικρό ή μεγάλο πρόβλημα, θα τα καταφέρουμε εύκολα, σε πολλά ή λίγα χρόνια; Ότι μας πουν οι άλλοι. Σύμφωνοι, δεν ζούμε απομονωμένοι, ούτε σαν κράτος ούτε και σαν άτομα, μα αυτή η έλλειψη αυτοεκτίμησης είναι υπερβολική.

Αλλά και σαν ξεχωριστά άτομα, αυτό είναι φανερό. Πώς θα το ‘θεραπεύουμε’; Μάλλον με την συνέχιση της προσπάθειας και την αποτίμησή της μόνο σε συγκεκριμένα χρονικά σημεία. Αλλά και με την αξιολόγηση των γεγονότων, των χειροπιαστών αποτελεσμάτων, περισσότερο από τα λόγια και τις λογής κριτικές – που πολλές είναι εφήμερες και αποσπασματικές.


Το βήμα του επωνύμου


Συχνά επώνυμοι, συχνότερα άνθρωποι της ψυχαγωγίας, όχι απαραίτητα της τέχνης, εκφέρουν τις απόψεις τους επί παντός του επιστητού. Μεταξύ αυτών και για το μέλλον της παρτίδας μας (αλλά και το παρόν, ίσως και για το πρόσφατο παρελθόν). Η Ελλάδα έχει πεθάνει, σου λένε και να που εδώ η προηγούμενη παράγραφος έρχεται σε ισχύ.

Άνθρωπέ μου κοίτα πρώτα την δουλειά σου, το ξέρουμε ότι επειδή το επάγγελμα σου, σου δίνει δημοσιότητα, έχεις εύκολα πρόσβαση να διατυπώνεις απόψεις δημόσια, όπως άλλωστε θα μπορούσαν να κάνουν και τόσοι άλλοι άνθρωποι το ίδιο και πιο πολύ σκληρά εργαζόμενοι από σένα. Κοίτα να θεραπεύσεις την κατάθλιψή σου και μην την εξωτερικεύεις έτσι που να μαυρίζεις τις ψυχές ανθρώπων που επηρεάζονται.



Δημιουργικές δράσεις

Το αντίδοτο στην κρίση, τη μιζέρια, τη μαυρίλα και την κατηγόρια που τόσο συχνά συναντάμε, είναι η δημιουργική δράση. Ενέργεια, φαντασία, περιεχόμενο στην ίδια μας τη δουλειά, κέφι για το κάθε τι που μας γεμίζει τη μέρα. Και η άμυνα, στους ‘καλοθελητές’: δεν ασχολούμαστε, κοιτάμε τη δουλειά μας και, ακόμα και αν χρειαστεί, από ένα βυθό με σκουπίδια εμείς βγάζουμε μαργαριτάρια.

Δεν υπάρχει άλλος τρόπος, κι επιπλέον αυτή η στάση και πρακτική λειτουργεί σαν πολλαπλασιαστής της θετικής ενέργειας, ανάχωμα στη διάχυση του κακού και της αρνητικής διάθεσης των λίγων ή πιο πολλών και τελικά σαν καταλύτης στην εξαφάνισή τους.
_

Παρασκευή 4 Μαρτίου 2011

Θρησκεία και ψυχιατρική - Irvin Yalom

_
Το Βιβλίο Θρησκεία και Ψυχιατρική περιέχει την ομιλία του Ίρβιν Γιάλομ όταν παρέλαβε το βραβείο Όσκαρ Πφίστερ για την προσφορά του σε θρησκευτικά θέματα.


Αποσπάσματα από το βιβλίο

"Όταν με ειδοποίησαν ότι με τιμούσαν με αυτό το βραβείο ένιωσα έναν καταιγισμό συναισθημάτων. Υπήρχαν συναισθήματα περίπλοκα, παράξενα, σκοτεινά, δύσκολα να τα εκφράσω. "Τι σχέση έχω εγώ με τη θρησκεία; Κάποιο λάθος θα έχει γίνει". Γι' αυτό και η πρώτη απάντησή μου ήταν: "Είστε βέβαιοι; Το ξέρετε ότι εγώ θεωρώ τον εαυτό μου άθεο;" Η απάντηση ήταν άμεση: "Πιστεύουμε ότι έχετε αφιερώσει τη ζωή σας σε ερωτήματα θρησκευτικής φύσεως". Η γενναιόδωρη απάντηση με αφόπλισε και μου έφερε στο νου πολλές συζητήσεις που έχω κάνει με τον Rollo May, ο οποίος επέμενε να θεωρεί το εγχειρίδιό μου, Υπαρξιακή Ψυχοθεραπεία, θρησκευτικό βιβλίο. Θυμάμαι επίσης ότι η Λου Σαλομέ αναφερόταν στον Νίτσε ως θρησκευτικό διανοητή με αντι-θρησκευτική θέση. Η ομιλία μου θα επικεντρωθεί στα θέματα που ξεπηδούν από αυτά τα αντικρουόμενα συναισθήματα και ιδίως σε κάποια υπαρξιακά θρησκευτικά ζητήματα τα οποία συχνά θεωρούνται θρησκευτικής φύσεως. Θα σκιαγραφήσω επίσης κάποιες συγκρίσεις ανάμεσα στην υπαρξιακή ψυχοθεραπεία και τη θρησκευτική παρηγορία. Πιστεύω ότι τις δύο αυτές προσεγγίσεις τις συνδέει μια σύνθετη και τεταμένη σχέση. Κατά μία έννοια είναι ξαδέλφια, έχουν τους ίδιους προγόνους και τις ίδιες μέριμνες. Μοιράζονται μια κοινή αποστολή: διακονούν την απόγνωση, που είναι εγγενής στην ανθρώπινη μοίρα. Μερικές φορές έχουν κοινές μεθόδους -την προσωπική δυαδική σχέση, τη διαδικασία της εξομολόγησης, της εσωτερικής εξερεύνησης, της συγχώρησης των άλλων και του εαυτού. [...]" Το δοκίμιο αυτό είναι η ευχαριστήρια ομιλία του Ίρβιν Γιάλομ κατά την παραλαβή του βραβείου Όσκαρ Πφίστερ, μιας πολύ σημαντικής τιμητικής διάκρισης που απονέμει η Επιτροπή για την Ψυχιατρική και τη Θρησκεία της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας. Ο διάσημος ψυχίατρος αναπτύσσει εδώ τις θέσεις του για την υπαρξιακή ψυχοθεραπεία και αναλύει τα σημεία στα οποία συγκλίνει ή αποκλίνει από τη θρησκευτική παρηγορία. Οι ιδέες του Νίτσε, του Σοπενάουερ και του Καζαντζάκη διαπνέουν αυτό το καίριο θεωρητικό κείμενο του συγγραφέα των μυθιστορημάτων "Στο ντιβάνι" και "Όταν έκλαψε ο Νίτσε".

“Είμαστε όλοι στην ίδια μοίρα και κανένας θεραπευτής -και κανένας άνθρωπος- δεν είναι άτρωτος στις εγγενείς τραγωδίες της ύπαρξης.

“Πρώτα απ όλα οι άνθρωποι είναι πολύ πιο δυστυχισμένοι απ όσο φαντάζεται κανείς” και “δεν υπάρχει αυτό που λέμε πραγματικά ενήλικας άνθρωπος”

“…παρόλο που η σωματική διάσταση του θανάτου μας καταστρέφει, η ιδέα του μπορεί να μας σώσει”


------------------------
O Irvin D. Yalom (1931-) είναι επίτιμος καθηγητής ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Στάνφορντ των ΗΠΑ. Μαθητής και συνεργάτης του Rollo May, θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους, εν ζωή, εκπροσώπους της υπαρξιακής σχολής στην ψυχιατρική και είναι συγγραφέας του εγκυρότερου και πληρέστερου εγχειρίδιου υπαρξιακής ψυχοθεραπείας ("Existential Psychotherapy"). Το πρώτο του βιβλίο, "Theory and Practice of Group Psychotherapy", έχει μεταφραστεί σε δώδεκα γλώσσες και αποτελεί βασικό διδακτικό εγχειρίδιο σε πολλές σχολές ψυχιατρικής και ψυχοθεραπείας. Ο Yalom έχει γράψει πολλά ακόμη επιστημονικά βιβλία και άρθρα. Το λογοτεχνικό του έργο αρχίζει όψιμα και περιλαμβάνει δύο συλλογές διηγημάτων ("Love's Executioner" και "Momma and the Meaning of Life") και τρία μυθιστορήματα ("When Nietzsche Wept", "Lying on the Couch" και "The Schopenhauer Cure"), που όλα έχουν γίνει μπεστ-σέλλερ σε πολλές χώρες. Όλα του τα λογοτεχνικά βιβλία αποτελούν ιστορίες ψυχοθεραπείας και ο ίδιος τα θεωρεί προέκταση του διδακτικού του έργου, το οποίο, όπως λέει, βρίθει ούτως ή άλλως ιστοριών και διηγήσεων. Στα ελληνικά έχουν κυκλοφορήσει, μέχρι σήμερα, τα βιβλία του "Όταν έκλαψε ο Νίτσε", "Στο ντιβάνι", "Ο δήμιος του έρωτα", "Το δώρο της ψυχοθεραπείας", "Θρησκεία και ψυχιατρική", "Η θεραπεία του Σοπενάουερ", "Θεωρία και πράξη της ομαδικής ψυχοθεραπείας" και "Η μάνα και το νόημα της ζωής" (όλα από τις εκδόσεις Άγρα).

Πηγές:
1. http://www.books.gr/ViewShopProduct.aspx?Id=43874
2. http://www.papasotiriou.gr/special.promo.asp?pcid=१११४६
_