"Vivaldi: Four Seasons - Winter"

Πέμπτη 29 Ιανουαρίου 2009

Κάνε τη δυστυχία, ευτυχία

..
Δεν είναι πολλές οι περιπτώσεις που κατεβαίνω στην πολιτεία για δουλειές. Εννοείται σε τράπεζες και υπηρεσίες. Κάποτε δεν γίνεται κι αλλιώς. Κυρίως βέβαια προτιμώ τα ηλεκτρονικά μέσα, τις on-line συναλλαγές. Τελευταία έχουν γίνει της μόδας και οι τηλεφωνικές διεκπεραιώσεις με παράλληλη καταγραφή των συνομιλιών, κάτι που με βρίσκει αλλεργικό.

Η κάθοδός μου στην πόλη στα μέσα του μήνα έγινε εξαιτίας της ανάγκης ανοίγματος τραπεζικού λογαριασμού. Βλέπετε, το ταμείο υγείας αποφάσισε να αλλάξει την τράπεζα κατάθεσης των νοσηλίων. Είχα εφοδιαστεί με όλα τα απαραίτητα, νόμιζα, για τη δημιουργία του. Ταυτότητα, βιβλιάριο, έτσι μου είχαν πει. Κάτι για εκκαθαριστικό εφορίας είχα ακούσει, μα το ανέφεραν διαζευκτικά και όχι σαν προϋπόθεση. Ήταν πρωί Δευτέρας, φρέσκος ήμουνα μετά από ένα πυκνό διήμερο ανασυγκρότησης κι αναψυχής.


Η στάθμευση στο κέντρο της πόλης ήταν αδύνατη κυρίως γιατί δεν θέλω να διπλοσταθμεύω ή να .. καβαλάω τα πεζοδρόμια. Δεν είναι του στυλ μου. Άφησα το αμάξωμα στο ψηλότερο σημείο της πόλης, θα ήταν αρκετά μακριά. Ξεκινώ. Δίπλα μου λίγο βήματα πιο κάτω, αντικρίζω το παλιό Νοσοκομείο, έργο του Δανού αρχιτέκτονα Κρίστιαν Χάνσεν μία κατασκευή του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα, νεοκλασικού στυλ με αίθριο στο εσωτερικό του. Το έχω επισκεφτεί πολλές φορές, κυρίως για εκθέσεις ζωγραφικής, διαλέξεις ή μουσικές παραστάσεις το καλοκαίρι. Διαβάσαμε ότι λειτούργησε ως νοσοκομείο από το 1872 ως το 1973. Από το 1991 αποτελεί πολιτιστικό κέντρο και στεγάζει την πολιτιστική μας επιχείρηση.

Κατηφορίζοντας διέρχομαι παράπλευρα από νεοκλασική οικία γνωστού μεγαλέμπορου της περιοχής με καμάρες στο πεζοδρόμιό της. Αναδύει μία εντύπωση στιβαρότητας αλλά και εκλεπτυσμένης αισθητικής. Τα πεζοδρόμια της πόλης μου είναι στοές τα πιο πολλά, υπόστεγα με καμάρες, ιδιαίτερα καλλιτεχνήματα μερικές από αυτές. Έλεγαν οι παλαιοί - και είναι λογικό άλλωστε - πως τα έχτιζαν έτσι για να προστατεύονται από τις ατελείωτες ημέρες βροχής, που συντρόφευαν την πόλη, ειδικά τις περασμένες δεκαετίες.


Οι σκάλες που ενώνουν την άνω πόλη με την κάτω, τις διαβήκαμε, είναι επιβλητικές στην πρώτη ματιά αλλά συνάμα τόσο φιλικές στο πέρασμά τους, σχεδόν προσωπικές. Πιο κάτω, τα σιντριβάνια της πλατείας φαντάζουν μεγαλοπρεπή. Το μέρος βέβαια είναι δίχως πολύ πράσινο, αλλά μου αρέσει γιατί διατηρεί τον αστικό χαρακτήρα του.

Η άφιξη μου στην τράπεζα και η ολιγόλεπτη αναμονή μου στην ουρά συνοδεύτηκε από μία προσωρινή απογοήτευση. Ο λόγος ήταν ότι δεν μπόρεσα να ανοίξω τον λογαριασμό, επειδή έλλειπε ένα αποδεικτικό της εφορίας. Μία νέα οδηγία το απαιτούσε - κάτι που δεν μου είχε διευκρινιστεί. Μα την ατυχία μου. Έκανα τόσο δρόμο, σκέψη, για να μην τα καταφέρω; Ψυχραιμία, συμβαίνουν αυτά.

Μεταβολή στα γρήγορα και γραμμή για επιστροφή. Στην θέα μου ξεπροβάλει επιβλητικό το Δημοτικό Θέατρο, κτίριο σε σχέδια του Γερμανού αρχιτέκτονα Έρνστ Τσίλερ, αναγεννησιακής τεχνοτροπίας στο εσωτερικό του. Το κτίριο ανεγέρθηκε το 1872 με τη συνεισφορά των εμπόρων της πόλης και φέρει χαρακτηριστικά δείγματα νεοκλασικής αρχιτεκτονικής. Η εσωτερική του όψη αλλά και η ακουστική του το κατατάσσουν στα σημαντικότερα του είδους στη χώρα. Οι τελευταίοι σεισμοί βέβαια το έχουν ταλαιπωρήσει και η χρήση του έχει κάπως περιοριστεί.


Στο μεταξύ οι μικροπωλητές είχαν ξεμυτίσει, με τα κουλούρια τους, την πραμάτεια τους. Κάμποσες καλημέρες ξεστόμισα, αληθινές, σε γνωστούς και φίλους, γελαστά πρόσωπα. Κάποιοι άλλοι περισσότερο αγχωμένοι, μία εικόνα της πόλης. Η κίνηση και τα κορναρίσματα μας επανέφεραν στο σήμερα. Ας είναι, τουλάχιστον είμαστε ζωντανοί άνθρωποι. Σύντομη στάση στον κοντινό φούρνο. Η μυρωδιά από το φρέσκο ψωμί, θεσπέσια, πως να αντισταθείς;

Ανηφορίζουμε πίσω, η εργασία μας καλεί. Πώς να το αιτιολογήσω, μα ένα εσωτερικό φίλτρο είχε απομονώσει όλες τις ασχήμιες της πόλης και τις ανορθογραφίες. Μόνο ό,τι το ωραίο και το καλαίσθητο στην όψη μας, το άξιο αναφοράς στην αντίληψή μας. Κάποιος θα ήταν απογοητευμένος, που .. έχασε τόσο χρόνο για το .. τίποτα. Εγώ αντίθετα, εκείνο το πρωινό ένιωσα πλήρης και ακόμα πιο τυχερός γιατί σε λίγες μέρες θα επαναλάμβανα τη διαδρομή για να κλείσω τη δουλειά μου. Κάποιοι, θα φάνταζαν δυστυχισμένοι, εγώ το αντίθετο. Περπάτησα, είδα, άκουσα, χαιρέτησα, γεύτηκα ..

Ένα καλός μου δάσκαλος - πολλοί φίλοι μου ξέρουν ποιος - είχε κάποτε πει, σε μία ομάδα νοματαίων που γκρίνιαζαν με το παραμικρό, στην πρώτη .. ατυχία - για να τους συνεφέρει και να τους ενθαρρύνει:

« Κάνε τη δυστυχία σου ευτυχία και το ελάττωμα προτέρημα. »

Κι εγώ δεν έχω παρά όλο το αυτό το post, να του το αφιερώσω.
..

Παρασκευή 23 Ιανουαρίου 2009

Αναζητώντας, στον πράσινο λόφο


Αγαπητοί μου φίλοι, αναγνώστες και σχολιαστές, σαν πολύ δεν κουραστήκαμε με τις παιδείες, τις γεωμετρίες και τις γλωσσολογίες; Σήμερα σκέφτομαι να πάμε καμιά εκδρομή στη φύση. Μας έχει λείψει τόσο μέσα στο καταχείμωνο και το μουντό έως υγρό αστικό τοπίο. Ακόμα και μέσα από τούτο δω το μηχάνημα, ας το αφήσουμε για λίγο και ας .. εξέλθουμε. Αστειεύομαι, ας γίνει αυτό αφού πρώτα διαβάσετε και σχολιάσετε!
Είπαμε, καλή η κοινωνικότητα της πόλης, οι ομαδικές δράσεις, οι συναυλίες, οι χοροί και τα πανηγύρια αλλά χρειάζεται που και που να θυμόμαστε τα χούγια των προγόνων μας – αστικοποιηθέντες βλάχοι γάρ, η πλειοψηφία μας.

Την Κυριακή που μας πέρασε, ο φίλος μου ο Ανδρέας μας πήρε κοντά του για κυνήγι! Σωστά διαβάσατε, δεν μου ξέφυγε η λέξη. Ο Ανδρέας είναι δεινός κυνηγός και .. σεσημασμένος εξολοθρευτής πτηνών όπως τσίχλες, κοτσύφια, μπεκάτσες και άλλα πτεροειδή και συμπαρομαρτούντα του ιπτάμενου ζωικού βασιλείου. Μαζί, στην παρέα, δυο ακόμα φίλοι, ‘συλλεκτικά’ είδη, ο Διονύσης, ασταμάτητη μηχανή χιούμορ και ο Μάρκος (Πόλος) λόγω των ταξιδιών του ανά την υφήλιο, άρτι αφιχθείς από τις εύφορες κοιλάδες της Ανατολίας.



Η έλευση της ομάδας έξωθεν της οικίας μου την ενάτη ώρα πρωινή, σηματοδότησε την έναρξη της εκδρομής. Ανηφορίσαμε για τα λαγκάδια ανοιχτά του Πετροχωρίου, γενέτειρα του Ανδρέα και κυνηγετικό του ορμητήριο. Το βελούδινο άγγιγμα του στην μονόκαννη καραμπίνα του ήταν εγγυητής της επιτυχούς έκβασης της αποστολής. Οι λοιποί τρεις είχαμε επωμιστεί εξόχως σημαντικές αρμοδιότητες. Ο Διονύσης, την μεταφορά αχλαδιών, μανταρινιών και άλλων εσπεριδοειδών. Ο Μάρκος ύψωνε τεράστιο καλάμι για να μην μας χάνει ο Ανδρέας κι εγώ σαν πιο υπεύθυνος, ήμουν ο κουβαλητής των φυσιγγίων του και κάθε είδους κυνηγετικού ανεφοδιασμού (αρμαθιές, γυαλιστικά, έγγραφα).


Η εκκίνηση μας βρήκε να βαδίζουμε κατά μήκος του ποταμού συμμετρικά εμείς και ο επικεφαλής μας, εκτός και επί τα αυτά μέρη, για να διευκολύνουμε το έργο του αρχηγού μας και ακόμα για να διατηρούμε μία απόσταση ασφαλείας χωρίς να μένουμε αμέτοχοι στο παγίδευμα των πτηνών. Προσέχαμε ώστε η οπτική μας επαφή να παραμένει για την αποφυγή τυχόν ατυχημάτων και άλλων ανεπιθύμητων καταστάσεων. Η θέα του τοπίου ήταν απολαυστική, από την μία το πρανές του λόφου, που ισορροπούσε με το πράσινο λιβάδι στην απέναντι όχθη, σαν να συνομιλούσαν με διερμηνέα τον ποταμό.


Ο ήχος των εναρκτήριων τουφεκιών έφτασε στα αυτιά μας, κάτι σαν δυνατός κρότος, ένα πράγμα, παράξενο αλλά το συνηθίσαμε. Το περιφραγμένο αμπέλι μας ανάγκασε να κινηθούμε περιμετρικά χάνοντας την όψη του Ανδρέα για κάμποσο διάστημα. Προτού καν αποκαταστήσουμε ακουστική επαφή μαζί του, τον αντικρίζουμε χαμογελαστό, όπως συνήθως, να μας θωρεί ακίνητος υψώνοντας την λεία του - με ένα σμπάρο, τρία τρυγόνια (τσίχλες ήταν μην παρεξηγηθώ). Η συνέχεια μας βρίσκει να ανηφορίζουμε το λόφο, μέσα από πυκνή βλάστηση από πεύκα, πουρνάρια και λοιπά θαμνοειδή, με τελικό προορισμό ένα σημείο υπερυψωμένο με πανοραμική θέα στο οροπέδιο. Η υγρασία από το ποτάμι σχημάτισε κάτι σαν ατμό, μου φαινότανε. Ο θείος του Ανδρέα ενώθηκε και αυτός στην ομήγυρη, μοιράστηκε μαζί μας, φρούτα, νερό, μας συμβούλεψε, μίλησε για τα σχέδιά του στο κυνήγι του λαγού που είχε ξεμυτίσει μαζί με την σκύλα του. Εν τω μεταξύ ο Μάρκος είχε επιδοθεί στο .. υψηλό λειτούργημα του .. ξεπουπουλιάσματος των τσιχλών, εργασία διόλου εύκολη, απαιτεί ακρίβεια, προσοχή στη λεπτομέρεια και απαλό άγγιγμα στο λεπτό υμένα τους.

Προτού αναχωρήσουμε για την επιστροφή, ο αρχηγός μας έδωσε το όπλο του να στοχεύσουμε ένα φρουτοειδές, θα σας γελάσω τι ακριβώς ήταν. Η ομάδα των τριών βοηθών αποδείχθηκε δεκτική στα μαθήματα και την τεχνική και επέτυχε το στόχο με ευκολία με πρώτο και καλύτερο τον Διονύση.

Ο χρόνος κυλάει αμείλικτος, καιρός για το γυρισμό μας. Η ίδια μαγική διαδρομή με την αντίθετη φορά – το μέτρο της απόλαυσης πάντως λειτουργεί μόνο αθροιστικά. Πόσο καιρό λείπαμε, δεν το καταλάβαμε. Κουβέντες, εντυπώσεις ατάκες από μένα και τα παιδιά, μαζί με λίγη κριτική για τους .. αναρχικούς, την .. αστυνομία και όσα επίκαιρα θυμόμαστε – να μην ξεχνιόμαστε έτσι;

Η επιστροφή μας βρήκε να προσεγγίζουμε παραλιακό χωριό πλησίον - η θάλασσα αντικριστά μας στην ταβέρνα που καταλήξαμε. Περιμέναμε και το Θέμη να ενωθεί στην συντροφιά μας πριν αρχίσουμε το γεύμα. Είχε πολλά να μας πει και αυτός από τα ξένα.

Δευτέρα 19 Ιανουαρίου 2009

Περί γλώσσας


Μαθητής ήμουνα μέτριος στην έκθεση. Έστω καλός, μέτριος συγκριτικά. Ένα 17 είχα το πολύ, που το έγραψα στις Πανελλαδικές. Πάντα όμως σεβόμουνα τις λέξεις, το ακριβές νόημα τους, τη χροιά τους, την ακουστικότητα που παρήγαγαν. Και παραδεχόμουνα έως και θαύμαζα εκείνους κι εκείνες που ήταν καταφερτζήδες στο γράψιμο, μικροί αφηγητές.

Στην πορεία, ίσως επειδή ήμουνα στο μηχάνημα όλη μέρα και, όσο να’ναι, ξέκλεβα χρόνο, ψήθηκα στο γράψιμο. Συνάμα με το διάβασμα αρκετών λογοτεχνημάτων, όχι πολλών. Τα πλήκτρα ολοένα και πατιούνταν πιο δυνατά, θα έχω αχρηστεύσει κάμποσα πληκτρολόγια, ξεχαρβαλώθηκαν από την ένταση και τις καθημερινές διαδρομές.

Η γλώσσα άρχισε να γίνεται φίλη μου, τα γραπτά συντροφιά μου. Πάντα σε ελληνικά με καλλίγραμμες γραμματοσειρές. Δεν μου αρέσουν τα ελληνικά σε λατινικούς χαρακτήρες , τα συγχωρώ μόνο στους φίλους της διασποράς ή σε εκείνους με ασύμβατα μηχανήματα. Τους ξέρω αυτούς και με ξέρουν.

Η γλώσσα μας σήμερα, κι ας ακούγομαι συντηρητικός, κακομεταχειρίζεται. Όχι από όλους και τους καλούς αλλά από εκείνους που επηρεάζουν τους πολλούς. Εννοείται πως δεν εννοούμε μόνο τη γραφή της αλλά και την εκφορά της, το πώς ακούγεται δηλαδή - αυτός που είναι ο πρωταρχικός λόγος ύπαρξής της. Ο γραπτός λόγος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τον προφορικό, μία δομημένη γραφή συντελεί στην καλύτερη και πιο καθαρή ομιλία καθώς και σε ένα πιο οργανωμένο τρόπο σκέψης. Συγκοινωνούντα δοχεία είναι. Καμιά φορά βέβαια διασκεδάζουμε με τα λογής- λογής μαργαριτάρια που συναντάμε και. . κοσμήματα ή .. διακοσμητικά.

Εμείς βέβαια σαν .. γραφιάδες που είμαστε (ή .. πληκτρολογητές κατά το πιο μοντέρνο) θα επικεντρώσουμε στο .. γραφικό τμήμα.

Ας παραθέσω λίγα ερωτήματα - σπαζοκεφαλιές. Όσοι πιστοί, προσέλθετε:

------------------------------------------------------------------
1. Διαλέξετε ποιο είναι το σωστό

- Κτήριο ή κτίριο;
- Πράσινα άλογα ή μήπως πράσσειν άλογα;
- Τρένο ή τραίνο;
- Βολτέρος ή Βολταίρος;
- Αβγό ή αυγό;
- Παληκάρι ή παλικάρι;
- Καλλίτερος ή καλύτερος;

2. Ποιοι οι λόγοι που τα αλλάξαμε ή δεν τα αλλάξαμε;

Θέλω τις σκέψεις σας. Μήπως ήταν άχρηστη η πολυπλοκότητα ή έγιναν για την απλοποίηση ή και απλούστευση των πραγμάτων (= λιγότερη σκέψη και κρίση). Και ότι άλλο σας κατεβάσει η μυαλο-θύελλά σας !! (brainstorming, λέξη είναι αυτή;;).

3. Ξέρετε και άλλα τέτοια ‘διλήμματα’;

Τρίτη 13 Ιανουαρίου 2009

Γεωμετρία και ψυχή του ανθρώπου


Από τα μαθήματα του σχολείου αυτό που προτιμούσα ήταν τα μαθηματικά - όχι στο Δημοτικό αλλά μετά. Παράξενο θα μου πείτε να μου αρέσουν ξεροί μαθηματικοί τύποι και στεγνοί υπολογισμοί με σύμβολα. Ήμουνα ασφαλώς ο μαθηματικός της τάξης, και τώρα που το σκέφτομαι, συλλογίζομαι τι τιμή και αυτή! Ειδικά σε ένα ‘ελιτίστικο’ σχολείο (τύπου Βαρβάκειου ή Ιωννίδειου Σχολής) που ο χαμηλότερος βαθμός μαθητή ήταν το δεκάξι και που οι συμμαθητές μου σάρωσαν στα Πανεπιστήμια και παραπέρα. Εμένα βέβαια τότε με ενδιέφερε βασικά πως θα με προσέξουν τα κορίτσια της τάξης, ιδιαίτερα κάποιες επιλεγμένες που είχα εστιάσει την προσοχή μου, για τα υπόλοιπα δεν πολυσκοτιζόμουνα. Για το πώς έγιναν όλα αυτά θα σας διηγηθώ μια άλλη φορά.



Η Γεωμετρία ήταν αυτή που με συνάρπαζε, η θεωρητική, όχι εκείνη με τα διανύσματα. Ξυπνάει τη φαντασία, το σχεδιασμό, δίνει τόσες προεκτάσεις. Πιο πολύ έκανα κέφι τους γεωμετρικούς τόπους και τις κατασκευές. Με κανόνα (χάρακα δηλαδή) και διαβήτη για να μην μπερδευόμαστε. Και για να μην νομίζετε πως ήμουνα κανένας σπασίκλας και όλη την ημέρα αυτό έκανα μονάχα, θα σας εξηγήσω τις προεκτάσεις τους.


Αρχικά ας συμφωνήσουμε ότι ένα γεωμετρικό πρόβλημα έχει γεωμετρική λύση όταν η κατασκευή του ζητούμενου σχήματος μπορεί να γίνει με δύο όργανα, τον κανόνα και το διαβήτη. Η λύση των προβλημάτων με τον κανόνα και τον διαβήτη επικράτησε από την αρχαιότητα για τον εξής λόγο: Με εκπροσώπους τον Πυθαγόρα και πάνω από όλους τον Πλάτωνα, η Γεωμετρία πάρθηκε σαν μέσο για να πλησιάσουμε την έννοια του Όντος δηλαδή του Θεού. Ο Πλάτων πιστεύει ότι η έννοια του Όντος για να γίνει κατανοητή χρειάζεται και την έννοια του μη Όντος και σαν τέτοιο θεωρεί το Χώρο μέσα στον οποίο εμφανίζεται ο “γίγνεσθαι” και το “φθείρεσθαι” (η γέννηση και η φθορά δηλαδή). Ο Ήρωνας ο Αλεξανδρινός μας πληροφορεί για τις εξής απόψεις του Πλάτωνα: Η ευθεία γραμμή, επειδή εκτείνεται στο άπειρο και χωρίζεται σε οσαδήποτε τμήματα, συμβολίζει την αιώνια γέννηση και φθορά του κόσμου. Η περιφέρεια του κύκλου, επειδή δεν αρχή και τέλος, συμβολίζει το πνεύμα δηλαδή τον Θεό. Η τομή της ευθείας και της περιφέρειας συμβολίζει την ψυχή του ανθρώπου, γιατί η ψυχή συμμετέχει στο σώμα με τη γέννηση και τη φθορά και με την αθανασία της στο Θεό. Είδατε επομένως πόσο Ιερά είναι τα όργανα σχεδίασης της ευθείας και της περιφέρειας;



Ελάτε να κατασκευάσουμε σχήματα μαζί, να χαράξουμε τις ευθείες και τους κύκλους, να βρούμε τις τομές της ψυχής μας.


-----------------------------------------------------

Ερώτηση:
Θυμάστε τα διασημότερα απλά γεωμετρικά προβλήματα που δεν έχουν γεωμετρικές λύσεις; (δηλαδή δεν κατασκευάζονται με κανόνα και διαβήτη). Αν βρείτε μέχρι τρία, είστε πολύ καλοί. Από τέσσερα και πάνω, υποκλίνομαι. Αναφορές, διαδίκτυο, βιβλιογραφία, όλα δεκτά.

Τετάρτη 7 Ιανουαρίου 2009

Περί Παιδείας



Στα πλαίσια του ανοίγματος των σχολείων και Ανώτατων σχολών τη νέα χρονιά (7 ή 8 Ιανουαρίου είναι, θα σας γελάσω), των αναμενομένων (;) κινητοποιήσεων στην παιδεία, των πρόσφατων καταλήψεων, τη γενικότερη αναφορά στο όνομά της κάθε φορά που θέλουμε να εξερευνήσουμε τις γεννεσιουργές αιτίες συνήθως για κάτι κακό και αναφέρουμε την έλλειψή της, την πολύπαθη παιδεία μας ημών των Ελλήνων και γενικότερα, αντικείμενο αλλαγών και διαρκών πειραματισμών, σας παραθέτω το παρακάτω απόσπασμα από τον κορυφαίο συνθέτη μας που μου το έστειλε η καλή μου φίλη η Εύα και την ευχαριστώ για αυτό:

" … Και πρώτα απ'όλα τι εννοούμε λέγοντας παιδεία ; Την πληροφορία, την τεχνική, το δίπλωμα εξειδίκευσης που εξασφαλίζει γάμο, αυτοκίνητο κι ακίνητο, με πληρωμή την πλήρη υποταγή του εξασφαλισθέντος ή την πνευματική και ψυχική διάπλαση ενός ελεύθερου ανθρώπου, με τεχνική αναθεώρησης κι ονειρικής δομής, με αγωνία απελευθέρωσης και με διαθέσεις μιας ιπτάμενης φυγής προς τ'άστρα ; Αυτή τη δεύτερη παιδεία την αποκρύπτουν και δεν την δίνουν δωρεάν, γιατί δεν συντηρεί και δεν υπηρετεί συστήματα. Αντίθετα τα ελέγχει, τα αναθεωρεί και τα αποδυναμώνει".



Τάδε έφη Μάνος Χατζιδάκις σε παλιά εκπομπή στο Γ' Πρόγραμμα.

Δεν σημαίνει βέβαια ότι ταυτιζόμαστε πλήρως με το όλο κείμενο, που προσφέρει βέβαια μία πολύ καλή οπτική του όλου ζητήματος. Τα δικά σας σχόλια θα ήταν πιθανόν πιο σημαντικά να κατανοήσουμε και αναλύσουμε πληρέστερα το νόημά της.